Psałterz floriański – historia mniej znana
Rozmyślanie przemyskie na tle apokryfów Nowego Testamentu
Przemyskie rozmyślanie o żywocie Jezusa i Maryi
Pokutujący król oraz Żywi, którzy przestraszyli się Zmarłych
Wszystko zaczęło się od grzechu króla Dawida – władca ten ujrzał pewnego razu ze swojego pałacu, jak na tarasie sąsiedniego domu kąpie się piękna kobieta…
Kto ułożył Bogurodzicę? Krótka historia sporu
Pradawna arcypieśń Polaków miała być według jej nowożytnych komentatorów związana z samymi początkami chrześcijaństwa na ziemiach polskich.
Pelikan, lwiątka i ukrzyżowanie
„Napatrzy się nie jeden ponad figury, albo Męki Pańskiej wyobrażeniem ptaka pelikana, który pyskiem własne szarpiąc serce, karmi dzieci”.
Yoda czy Nosferatu?
Kim lub czym jest zagadkowa postać z marginesu Psałterza floriańskiego? Czy to średniowieczny Mistrz Yoda lub wampir Nosferatu?
Szaleństwo katalogowania duchownych
Historia przechowywanego w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie Katalogu arcybiskupów gnieźnieńskich i Żywotów biskupów krakowskich rozpoczyna się w latach sześćdziesiątych XV wieku, kiedy Jan Długosz, po opracowaniu katalogu krzyżackich chorągwi, poświęcił się pracy historiograficznej…
Sakramentarz tyniecki
Średniowieczna księga liturgiczna była nie tylko dziełem sztuki oraz podarunkiem władców, ale też przemyślanym narzędziem w sprawowaniu kultu – łączącym tekst, obraz i muzykę, będącym w stałym użyciu i w ciągu stuleci aktualizowanym przez kolejnych użytkowników.
„Złość Żydów poznańskich” czyli legenda o sprofanowanych Hostiach
Historia żydowskiego lichwiarza oddającego zastaw w zamian za Hostię stała się toposem dla kolejnych opowieści i oskarżeń. Wedle tych przekazów skradziona, okaleczana Hostia krwawiła, dowodząc faktycznej obecności Chrystusa i stając się przyczynkiem do nawrócenia naocznych świadków cudów.
Pieśń o Bożym umęczeniu / Adam Strug
Pieśń o Bożym umęczeniu nabożna i barzo piękna, wszelkiemu krześcijaninowi potrzebna (W Krakowie : Mattheusz Siebeneycher, 1558). Adam Strug – śpiew, Mateusz Kowalski – lira korbowa.
Arytmetyka Męki
Odmawianie całego psałterza było drogą do zbawienia dla wybranych, którzy byli w stanie opanować 150 utworów w języku łacińskim. Co z pozostałymi? W poszukiwaniu ekwiwalentu psałterza autor Żołtarza Jezusowego uciekł się do mistycznej arytmetyki.
Frank, frankiści i „dziecię pracowitych Andrzejuków okrutnie zamordowane”
Zachowane akta procesowe zawierają dokładny opis poranionych, porzuconych w krzakach i nadjedzonych przez psa zwłok dziecka, który podsumowano stwierdzeniem: „ciało zekrwawione, zsiniałe, y oprocz wyrażonych ran, skłote y zbite, że członka zdrowego niemasz”.
„Męczeństwo niektórych dziatek” czyli legenda o mordzie rytualnym
Około połowy XII wieku w Europie pojawiła się legenda o mordzie rytualnym. Społeczność żydowska, dość hermetyczna i raczej niechętnie dążąca do asymilacji, już od starożytności pobudzała wyobraźnię tych, którzy nie mieli pełniejszego wglądu w jej obyczajowość i kulturę.
„W przestworach astralnych nadciąga burza!”
Pioruny padną na Ziemię! Już w przepowiedniach przeszłorocznych widziałem grożące chmury niebezpieczeństw dla Rosji ze strony Niemiec. Dzisiaj ogłaszam, że klisze astralne wojny nabierają potężnej grozy! Grożą pokojowi Europy!
Tetraewangeliarz ze Studennego
W miniaturach Tetraewangeliarza ze Studennego, a w szczególności w tej ostatniej, bardzo wyraźnie podkreślono szczególną rolę pisarza – jako człowieka tworzącego, którego natchnienie jest darem płynącym z nieba.
Asceta wśród teatralnych machin
Rolę przysłowiowego deus ex machina pełni tu Anioł, który wyśpiewuje boskie poselstwo – kluczowe dla akcji dramatycznej – w locie. Technicznie rozwiązano to przez podwieszenie śpiewaka na linach i manipulowanie nim za pomocą machin znajdujących nad sceną.
Bestia jest blisko...
W licznych starowierskich wypowiedziach pojawia się przekonanie, że panowanie nad światem objął Antychryst. W różnych okresach jako Antychrysta poczytywano Piotra I, Napoleona, a w czasach nam bliższych – Michaiła Gorbaczowa…
Tetraewangeliarz suczawski
Obie miniatury ukazują ewangelistów podczas pracy, obie też zawierają elementy dodatkowe, które nadają tym przedstawieniom szczególne znaczenie. Są to dzieła zagadkowe, a ich ikonografia ma zapewne jakiś związek z różnego rodzaju ruchami heretyckimi, które w XV i XVI wieku były aktywne na obszarze zachodniej Rusi i Mołdawii.