Jan Sebastian Bach po raz pierwszy ukazuje się w Państwowym Instytucie Wydawniczym w Warszawie w roku 1951. Jest to 49. pozycja w twórczości Iwaszkiewicza. Wcześniej ukazały się powieści: Ucieczka do Bagdadu, Hilary, syn buchaltera, Zmowa mężczyzn, Czerwone tarcze, wiersze: Oktostychy, Dionizje, Księga dnia i księga nocy, Powrót do Europy, opowiadania: Nowa miłość, Brzezina (1932), Panny z Wilka (1933), Młyn nad Utratą (1936), Matka Joanna od Aniołów (1943), Stara cegielnia (1945), Nowele włoskie (1947).
Libretto do opery Karola Szymanowskiego Król Roger powstaje w latach 1918–1920.
Przed Bachem wydany zostaje w roku 1938 Fryderyk Chopin nakładem PWSK. A wspomnienia, Spotkania z Szymanowskim, wychodzą w roku 1947.
To kuzyn, Karol Szymanowski, utwierdził Iwaszkiewicza, że przyszłością jego jest literatura, a nie kompozycja i muzyka: To, że chcesz się wypowiedzieć w muzyce, jest tylko pomyłką. Czy to czasami nie potrzeba pisania i czy nie lepiej by było, gdybyś się na serio wziął do pióra?
Tak też będzie. Jarosław Iwaszkiewicz zostaje pisarzem. Do końca życia Karola Szymanowskiego (zmarł 29 marca 1937), trwa dialog kuzynów artystów:Szymanowskiego kompozytora i Iwaszkiewicza pisarza.
Jan Sebastian Bach to niewielka książeczka, której wstęp Iwaszkiewicz poświęca wydarzeniom określanym przez historyków jako koniec wojny trzydziestoletniej”, datą pokoju westfalskiego (1648)…
Niemcy wyszły z tych wojen wyczerpane ekonomicznie, wyludnione, rozbite na mnóstwo maleńkich księstewek…
Sytuacja wewnętrzna narodu niemieckiego była opłakana. Ludność, wyniszczona do jednej trzeciej w rezultacie wojen chłopskich, przez długotrwałe walki i przemarsze obcych armii…
Odrodzenie ekonomiczne kraju zaczęło się w większych ośrodkach handlowych, jak Hamburg, Lubeka, Lipsk, zapoczątkowując tym samym i odrodzenie kultury.
Młody Bach, wędrując po kraju, jest jeszcze świadkiem strasznych skutków wojny… styka się z jego pieśnią, nasłuchuje jego głosu, dochodzi go głęboki zew strapionego i umęczonego człowieka. Brzmi on przede wszystkim w chorale kościelnym…
Twórczość ta jest w każdym swoim momencie nierozłącznie związana z epoką, na którą przypadło życie Bacha.
Część pierwsza książeczki poświęcona jest życiu Jana Sebastiana Bacha: Życie Jana Sebastiana Bacha nie obfituje w zdarzenia, wypadki czy chociażby w podróże zagraniczne. Jest to typowy żywot małomiasteczkowego muzyka, który zrazu przenosi się z miejsca na miejsce, aż wreszcie osiada w kulturalnym, ale niewielkim środowisku. Zdarzenia w życiu Bacha są raczej wewnętrzne – i wyrażają się w stałej, a niezmiernie obfitej twórczości.
Do tej twórczości też należy się zwrócić, jeżeli się chce poznać Bacha, nie do dokumentów, których jest bardzo niewiele; dotyczą one zresztą codziennych, uciążliwych
i szarych zdarzeń, zatargów i sporów z dziedziny szkolnej i administracyjnej. I czasem w tych sporach Bach wydaje się nie taki, jakim chcielibyśmy go widzieć.
Bardzo ważną dalszą częścią utworu jest Mała kronika życia i twórczości, która zawiera szczegółowe daty począwszy od narodzin Bacha, poprzez śmierć rodziców, pierwszą samodzielną pracę.
W 1702 roku, w Hamburgu, słucha słynnego organistę Reinkena. Następnie zamieszkuje w Arnstadt jako organista. Przez kilka kolejnych lat jest nadwornym organistą księcia Wilhelma Ernesta w Weimarze.
W 1721 kompozytor pisze 6 Koncertów brandenburskich. W roku 1729, 15 kwietnia, w Wielki Piątek, zostaje wykonana po raz pierwszy Pasja według św. Mateusza.
Jest i wątek polski. W roku 1736 Bach zostaje mianowany nadwornym kompozytorem Augusta III – króla polskiego i elektora saskiego.
I komponuje, komponuje.
Oczywiście Iwaszkiewicz podaje również Spis ważniejszych kompozycji Bacha.
Rówieśnikiem Bacha był Haendel, jednak twórczość ich była różna. Haendel kosmopolita, Bach kompozytor z ducha głęboko narodowego.
Trzeba powiedzieć, że wielkość Bacha nie była od razu zrozumiana przez mu współczesnych. Sami jego synowie nie doceniali ojca. Najstarszy syn, Wilhelm Friedemann, zaprzepaszcza przypadłą mu spuściznę po ojcu, sprzedając rękopisy na makulaturę.
Dopiero wiek XIX i XX odkrył kompozytora.
Bach właśnie staje się – jak potem Chopin – twórcą, który podniósł pierwiastki narodowe do skali ogólnoludzkiej –zauważa Jarosław Iwaszkiewicz.
