Większości czytelników jego nazwisko mówi niewiele. Wszystko przez to, że w PRL-u jego nazwisko zostało objęte cenzorskim zakazem, z jednej strony z powodu demaskatorskiej książki Lenin, w której przedstawił wodza rewolucji w bardzo krytycznym świetle, z drugiej – ze względu na swoją antykomunistyczną działalność i poglądy, których nigdy nie ukrywał. A przecież Ferdynand Antoni Ossendowski (1878 -1945) należał za życia do najpopularniejszych pisarzy polskich i światowych. Większe nakłady osiągały wówczas tylko edycje i tłumaczenia powieści Henryka Sienkiewicza. Blisko osiemdziesiąt książek Ossendowskiego doczekało się prawie dwustu przekładów na dwadzieścia języków. Pod tym względem przewyższali go na świecie tylko Jack London, Karol May oraz Rudyard Kipling.
Jego biografia mogłaby posłużyć za tworzywo scenariusza pasjonującego filmu. Wykształcenie zdobył w Rosji. Gimnazjum i studia chemiczne odbył w Petersburgu, potem studiował fizykę i chemię na Sorbonie w Paryżu, gdzie poznał Marię Skłodowską-Curie. Na przełomie XIX i XX wieku odbył wiele podróży badawczych: na Kaukaz, w okolice jeziora Bajkał, do Chin, Japonii i do Indii. Został profesorem politechniki w syberyjskim Tomsku. Po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej znalazł się na Dalekim Wschodzie, gdzie pracował naukowo, kierował Rosyjskim Towarzystwem Geograficznym we Władywostoku. Szybko wdał się w działalność polityczną. Podczas rewolucji 1905 stanął na czele Rewolucyjnego Komitetu Naczelnego. Został aresztowany i skazany na półtora roku więzienia. Po powrocie do Petersburga w 1909 roku oprócz pracy zawodowej zajmował się dziennikarstwem i literaturą. W roku 1917 uzyskał polskie obywatelstwo. Potem wyjechał na Syberię i wykładał chemię oraz geografię na wyższych uczelniach w Omsku. Podczas wojny domowej stanął po stronie nie Czerwonych, lecz Białych, był nawet doradcą admirała Aleksandra Kołczaka. Znalazł się w grupie, która przekazała na Zachód dokumenty posła USA Edgara Sissona, kompromitujące przywódców rewolucji październikowej, zwłaszcza zaś Lenina – jako agentów niemieckiego wywiadu! Po upadku Kołczaka był poszukiwany przez Czeka, schronił się w armii barona Romana von Ungern-Sternberga, który po wkroczeniu do Mongolii ogłosił się chanem i włączył Ossendowskiego do grona bliskich znajomych.
W roku 1922 znalazł się w Polsce, dokąd trafił przez Japonię i Stany Zjednoczone. W ojczyźnie podjął pracę naukową i dydaktyczną, wykładał w Wyższej Szkole Handlowej i Szkole Nauk Politycznych, a także w Szkole Sztabu Generalnego. Szybko zdobył uznanie jako pisarz. Podczas rozlicznych wykładów i spotkań autorskich dzielił się swoją wiedzą, zdobytą podczas rozległych podróży po świecie.
Był pisarzem niezwykle aktywnym twórczo, uprawiał wiele rodzajów literackich. Pisał powieści, opowiadania, sztuki teatralne, reportaże, artykuły publicystyczne. Kanwą jego utworów były zarówno wydarzenia współczesne, jak i wątki historyczne, tworzył także z myślą o najmłodszych i młodych czytelnikach. Oprócz tekstów literackich oraz tych o charakterze dziennikarskim, wydawał książki popularnonaukowe i naukowe. Z wielkim uznaniem spotkało się jego, oparte na własnych przeżyciach, kilkutomowe dzieło Ludzie, zwierzęta, bogowie, które zresztą niemal błyskawicznie doczekało się przekładów na języki obce i wydań m.in. w USA. To najgłośniejsze dzieło Ossendowskiego stało się największym światowym bestsellerem literatury polskiej dwudziestolecia międzywojennego. W książce autor, relacjonując etapy swojej ucieczki przez Syberię i Mongolię przed wszechwładną Czeka, odsłania nieznany świat środkowej Azji w przełomowych chwilach jej historii.
Ossendowski był nieprzejednanym antykomunistą, więc jego książki o bolszewickiej Rosji, ale także o Azji miały jednoznaczną wymowę. Dotyczy to nie tylko wspomnianego wcześniej studium Lenin, którego w ZSRR nigdy mu nie wybaczono, ale także zbioru felietonów Cień ponurego Wschodu. Za kulisami życia rosyjskiego czy fascynującej opowieści Od szczytu do otchłani. Wspomnienia i relacje.
Wielką popularnością cieszyły się jego książki podróżnicze, zarówno te o Azji czy Europie, jak i o Afryce i Bliskim Wschodzie, dokąd podróżował już jako obywatel II RP (m.in.: Wśród czarnych, Płomienna północ, Afryka. Kraje i ludzie, Pod smaganiem samumu, Niewolnicy słońca). Zaletą tych książek są do dzisiaj oryginalne fotografie, podnoszące ich walory poznawcze i edytorskie.
Z równie wielkim zainteresowaniem spotkały się, także bogato ilustrowane książki o Polsce – historyczne, geograficzne i przyrodnicze, wśród nich cenione w kręgach specjalistycznych: Puszcze polskie, Karpaty i Podkarpacie, Cuda Polski.
W realiach polskich rozgrywa się także akcja jego utworów stricte beletrystycznych, takich jak np. powieści W polskiej dżungli czy Orły podkarpackie. Popularność zawdzięczał także utworom skierowanym do dzieci i młodzieży. Ich zaletą jest wartka, frapująca akcja fabularna, przejrzysta narracja, potoczysty język, a także dyskretnie poprowadzone wątki poznawczy i dydaktyczny. Najbardziej znane spośród nich to: Dimbo (z oryginalnymi ilustracjami Tadeusza Lipskiego), Życie i przygody małpki. Pamiętnik szympansiczki Kaśki (z grafikami Kamila Mackiewicza), a poza tym dla nieco starszych – powieść historyczna Lisowczycy czy książki marynistyczne, ale osadzone w historycznych realiach: Biały kapitan, Okręty zbłąkane, Pod polską banderą, Powieść z czasów króla Zygmunta III. Ta ostatnia godna jest uwagi także ze względu na ilustracje Konstantego Marii Sopoćki, ucznia Władysława Skoczylasa.
Ossendowski jest także cenionym autorem utworów o wybitnych walorach literackich, artystycznych, a zatem: powieści z zakresu SF Zbuntowane i zwyciężone, ogłoszonej w kilku tomach powieści historycznej Trębacz cesarski, powieści realistycznych Pięć minut do północy i Pożółkły list, zbioru opowiadań Huragan, dramatu Żywy Buddha. W uznaniu jego pisarskich osiągnięć i zasług – zwłaszcza na niwie literatury podróżniczej – w roku 1936 został uhonorowany Złotym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury.
W okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej wykładał w Wyższej Szkole Dziennikarskiej, udzielał się w komitecie redakcyjnym pisma „Łowiec Polski”, redagował „Wiadomości Warszawskie”, prowadził Wydawnictwo Znicz, aktywnie działał w pacyfistycznym stowarzyszeniu o charakterze międzynarodowym APA (All Peoples’ Association). Tuż przed wybuchem wojny ogłosił, mającą wyraźnie propagandowy i patriotyczny charakter, podtrzymującą na duchu broszurę Cztery cuda Polski, do których zaliczył: Cud nad Wisłą i odparcie Armii Czerwonej spod Warszawy, budowę portu i miasta Gdynia, budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego oraz „cud zjednoczenia narodu polskiego”.
W czasie okupacji pracował nad monografią geograficzną poświęconą Azji, nad którą zaczął pracować już w roku 1933, napisał kilka powieści (m.in. Jasnooki łowca oraz Willa przy szosie). Zaangażował się w działalność konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego, organizował Koło Literackie. Zmarł w szpitalu w Grodzisku Mazowieckim 3 stycznia 1945 roku, pochowany został na cmentarzu w Milanówku. Dzisiaj pozostaje pisarzem zapomnianym, pamięta się go niemal wyłącznie jako autora antybolszewickiego Lenina. Przechowywany w Bibliotece Narodowej egzemplarz trzeciego wydania tej krytycznej wobec wodza rewolucji październikowej książki, opatrzony jest odręczną dedykacją autora dla poety Artura Oppmana, czyli popularnego Or-Ota, piewcy Warszawy i Starego Miasta.
