Andrzej Dobosz stanowczo odradza. Władysław Strzelnicki (1820–1846). Szkice Kaukazu. Żytomierz 1860

Autor opowiada o swej podróży nie wspominając, w którym miejscu ją rozpoczął. Nudzi go pejzaż: Z boków mieliśmy góry, pozbawione charakteru i fizjognomii, nie wielkie i nie małe, nie skaliste i nieurodzajne. Ożywia go tylko widok ruin zamku. Pyta więc przewodnika, jak stare są te ruiny? Stare, mają z pięćdziesiąt lat – brzmi odpowiedź. Pierwsza z napotkanych wsi przypomina inne wsie w tej części Karabachu. Domy z trzciny, podobniejsze do chlewów niż do mieszkań ludzkich; między nimi ogrody drzew morwowych i winnice. Wszędzie nieład, kupa śmieci na środku ulicy. Podróżny zatrzymuje się przed chatą wójta, by prosić o miejsce na nocleg. Na próżno stuka do drzwi. (Skąd drzwi w trzcinowej ścianie? Jak można stukać w trzcinę?). Wreszcie na odgłos krzyków pokazał się wójt i wprowadził podróżnych do pomieszczenia tak obszernego, że było tam miejsce dla autora, przewodnika Mustafy, dwu wierzchowych koni i jucznego muła. Teraz do akcji przystąpiły chmary komarów, a po ziemi pomykały jaszczurki. Po gorącym dniu w nocy bardzo się ochłodziło. Pewien Osetyniec opowiedział naszemu podróżnemu, że Ingusze wierzą w Chrystusa i Mahometa, chrześcijanie wierzą w Alkoran i dokonują całopalenia z baranów.

Wreszcie, w Piatigorsku można bądź brać kąpiele w wodach mineralnych w kilkudziesięciu zakładach, bądź kupić butelkowane wody alkaliczne, żelazne, kwaśne lub gorzkie. Kuracjusze kupują też laski, bez których nie wypada pokazać się na ulicy.

„Podróże” kończą się wymianą listów z przyjacielem na temat  lektur filozofów niemieckich z uwagą, iż rzemiosła są niezbędnym warunkiem postępu, jest to fundament z gliny i podejrzanego kamienia narzucony, na którym się podnosi gipsowy błyszczący od pozłoty gmach cywilizacji.

Szkice Kaukazu w POLONIE

◊◊◊

Artykuł powstał w ramach realizacji przez Bibliotekę Narodową projektu „Patrimonium – digitalizacja i udostępnienie polskiego dziedzictwa narodowego ze zbiorów Biblioteki Narodowej oraz Biblioteki Jagiellońskiej” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020 oraz budżetu państwa.

◊◊◊

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.