Andrzej Dobosz raczej odradza. Pamiętniki Miasta Warszawy z roku 1853 przez Karola Kucza

Autor zaczyna od krótkiego przypomnienia dziejów Warszawy, znanej jako miasteczko Mazowsza już w roku 1313.

Tytułowy rok 1853 zaczął się parę godzin wcześniej balem sylwestrowym w Resursie Kupieckiej, którego królową wybrano Zofię z Szamotów Szydłowską. Atrakcją balu była improwizacja Jadwigi, córki radcostwa Łuszczewskich, czyli Deotymy. Kucz zanotował i przytacza w całości utwór, który tego dnia liczył dwieście dziewięćdziesiąt cztery wersy.

Serca słuchaczy oplatasz koleją
bluszczem radości i cyprysem żalu!

Młodej damie akompaniował z wyczuciem pianista Antoni Kątski. Artysta ten odznaczony jest portugalskim Orderem Niepokalanego Poczęcia, który w formie gwiazdy nosi na szyi. Ma też grecki Order Zbawiciela i pruski – Orła Czerwonego.

Wieczorem w dniu nowego roku w kościele XX. Pijarów wykonano mszę skomponowaną przez Antoniego Kątskiego. W chórze wzięły udział panny: Wiktoria Borzęcka, Kamilla Cichorska, Fryderyka Dąbrowska, Aniela Kłodzińska, Amelia Łypaczewska, Adolfina Nendzyńska, Eleonora Szyssler, Flora Sarnowicz, Helena Sommerfeld, Sabina Śniadowska, Józefa i Zofia Żylińskie.

Z balów prywatnych wymienić trzeba: u J.W. hr. Kossakowskich, u hr. Sewerynowstwa Uruskich, gdzie widziano przejeżdżającą przez Warszawę J.W. hrabinę Alfredową z Xiążąt Sanguszków Potocką, u J.W. senatorowej Wyczechowskiej, u Księstwa Adamostwa Woronieckich.

Jedną z najważniejszych przyjemności dla mieszkańców są teatra, których mamy dwa: Wielki i Rozmaitości. Ozdobą Teatru Wielkiego jest bezspornie balet kierowany przez p. Filipa Taglioniego. Reżyserem jest p. Roman Turczynowicz, a dyrektorem muzyki p. Józef Stefani.

Filarem każdego teatru jest komedia, pod względem doboru artystów najdzielniej u nas uposażona. Alojzy Żółkowski, Józef Komorowski, Józef Królikowski i Józef Rychter należą do najznakomitszych talentów, a Żółkowski nawet do genialnych policzony być musi. Pani Hipolitowa Zielińska w miarę oswajania się Jej ze sceną coraz bardziej z postępem czasu będzie się rozwijać.

5 kwietnia rozpoczęła się żegluga na Wiśle. Od 1846 roku istnieje spółka akcyjna Żegluga Parowa założona przez Andrzeja hrabiego Zamoyskiego. Spółka posiada obecnie dziewięć statków o łącznej sile 474 koni. Z każdym rokiem wzrasta zaufanie zarówno pasażerów, jak i kupców.

14 kwietnia woda pod Warszawą doszła do 17 stóp 5 cali (około 52 metrów). Wisła wystąpiła z koryta, dochodząc pod Hotel Podlaski na ulicy Bednarskiej, a na Pradze do ogrodu Glińskich. Zalała też całą Saską Kępę, Siekierki i sąsiednie okolice, unosząc ze sobą wyrwane z korzeniami drzewa.

Wylew 29 kwietnia był większy nawet od poprzedniego i na przybrzeżnych ulicach pojawiły się łodzie z wiosłami.

9 czerwca rano wszczął się pożar w piwnicach Panien Kanoniczek przy ulicy Senatorskiej, gdzie się mieści skład materiałów aptecznych Spiessa ogień wybuchł skutkiem pęknięcia retorty. Tego samego dnia koło północy ogromna łuna oświetliła Pałac Kazimierzowski. Ogień rozpoczął się na ulicy Browarnej między Radną a Lipową, na posesji Horsztejna przenosząc się do białoskórnika Jarke. Wkrótce ogarnął wielkie stosy bardzo wysuszonego drzewa skarbowego. Wśród tłumu oglądającego to przerażające widowisko zauważono malarzy, panów Juliusza Kossaka i Franciszka Kostrzewskiego. W ciągu nocy wybuchł też pożar w domu Michała Pieprzowicza i jego oficynach na rogu ulic Chłodnej i Waliców, na drugim końcu miasta.

Warszawska straż pożarna, pod wodzą pułkownika Hauke, podzielona jest na pięć oddziałów: 1) na Nalewkach naprzeciw ogrodu Krasińskich, gdzie mieszka dowódca; 2) przy ratuszu na Senatorskiej; 3) na Nowym Świecie przy ulicy Jerozolimskiej; 4) w koszarach Mirowskich w bliskości kościoła Św. Karola Boromeusza na Chłodnej; 5) na Pradze. Straż liczy 510 osób i 196 koni.

Pamiętniki Miasta Warszawy z roku 1853 przez Karola Kucza w POLONIE

◊◊◊

Artykuł powstał w ramach realizacji przez Bibliotekę Narodową projektu „Patrimonium – digitalizacja i udostępnienie polskiego dziedzictwa narodowego ze zbiorów Biblioteki Narodowej oraz Biblioteki Jagiellońskiej” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020 oraz budżetu państwa.

◊◊◊

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.