Nazwisko Pinard większość z nas poznała w roku ubiegłym, gdy całą Polskę obiegła wieść, że Biblioteka Narodowa kupiła sztambuch panny Kory Pinard, zawierający francuskojęzyczny rękopis, liczącego 48 wersów, wiersza Juliusza Słowackiego Le Cimetiere du Pere La Chaise. Tymczasem nazwisko Pinard – ojca panny Kory było znane doskonale w środowisku polskich emigrantów w Paryżu, którzy znaleźli się nad Sekwaną w wyniku klęski powstania listopadowego. Wszak to z drukarnią Pinarda współpracował Aleksander Jełowicki, wydawca pierwszej edycji Pana Tadeusza Adama Mickiewicza z roku 1834.
Nasza narodowa epopeja ukazała się w dwu tomach. Pierwszy zawierał księgi od pierwszej do piątej, drugi zaś – od szóstej do dwunastej. Obydwa tomy opatrzone zostały objaśnieniami poety i spisem „omyłek”, czyli erratami.
Na stronie POLONY udostępniono ponad dwieście pięćdziesiąt książek, czasopism i druków ulotnych – zarówno w języku polskim, jak i francuskim – wydrukowanych właśnie w drukarni Pinarda, mieszczącej się „przy ulicy d’Anjou-Dauphine”. Oprócz wydań Pana Tadeusza Pinard wydrukował kilkutomowe Poezje Mickiewicza. Zaczęło się w roku 1828, gdy wydano tom pierwszy zawierający ballady i romanse, a także m.in. wiersz Żeglarz oraz poemat Grażyna. Tom został opatrzony „Przemową wydawcy – Leonarda Chodźki” oraz „Epilogiem wydawcy”, a także przypisami.
W roku 1829 wyszedł tom trzeci Poezji z Konradem Wallenrodem oraz Odą do Młodości (tak właśnie zapisaną), zaś na tom czwarty, przynoszący Dziadów część III trzeba było poczekać do roku 1832.
Tomy piąty oraz szósty zawierały wspomniane na początku wydanie Pana Tadeusza, zaś tom siódmy – dwa utwory George’a Gordona Byrona: Giaura w przekładzie Mickiewicza i Korsarza w tłumaczeniu Antoniego Edwarda Odyńca.
To było w roku 1835. A przecież wcześniej, bo w roku 1832, niezależnie od wielotomowych Poezji wieszcza, drukarnię Pinarda opuściły Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, które zresztą rok później doczekały się drugiego wydania
W oficynie Pinarda drukowano także książki pozostałych wieszczów. W latach 1832–1834 ukazały się utwory Juliusza Słowackiego: trzy tomy Poezji oraz – nakładem autora – Kordian. Zaś w roku 1835 – Nie-boska komedia Zygmunta Krasińskiego.
Z liczących się w historii literatury poetów u Pinarda ukazały się także w edycji Jełowickiego Pieśni Janusza Wincentego Pola (1807–1872) oraz dwutomowe Poezje przedwcześnie zmarłego Stefana Garczyńskiego (1805–1833), a w nich m.in. cykl Sonetów wojennych skierowanych do generała Jana Nepomucena Umińskiego, Wacława dzieje zadedykowane Mickiewiczowi oraz – uwaga! – Reduta Ordona Mickiewicza, a to z tego względu, że jak w stosownym przypisie pierwszy z naszych wieszczów oświadcza: „Wiersz ten pisany pod wpływem opowiadań Garczyńskiego, umieszczam między wierszami przyjaciela jako wspólną naszą własność”.
Gwoli ścisłości: w typografii Pinarda ukazały się także utwory pomniejszych poetów, takich jak Poezja ułana polskiego Maurycego Gosławskiego (1802–1834) z wierszem Do Adama Mickiewicza czy dwujęzyczne, bo polsko-francuskie (w przekładzie Amédée Gebourda) wydanie Polaka w więzieniu w Paryżu Napoleona Feliksa Żaby (1803–1885).
Na osobną uwagę zasługują edycje utworówIgnacego Krasickiego, jednego z najświetniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia, w opracowaniu Michała Podczaszyńskiego. Interesujący jest bowiem fakt, że oprócz wydania w dziesięciu tomach, w roku 1833 Pinard wydrukował Dzieła Ignacego Krasickiego. 10 tomów w jednym! Ten liczący ponad dziewięćset stron wolumin to autentyczne dzieło sztuki typograficznej oraz introligatorskiej.
Oczywiście Pinard drukował nie tylko poetów, ale również prace ważnych przedstawicieli Wielkiej Emigracji: Juliana Ursyna Niemcewicza, Joachima Lelewela, Maurycego Mochnackiego czy Ludwika Nabielaka. Zainteresowanie wzbudzają także, ujawniające mniej znany rozdział w biografii generała Józefa Bema, Pisma tyczące się organizacji legii polskiej w Portugalii.
Wiele publikacji ma związek z ostatnimi wydarzeniami historycznymi. To Rewolucja polska 29 listopada 1830 Józefa Zaliwskiego (1797–1855), Moskale w Polszcze albo treść dziennika pisanego w Warszawie przez ciąg dziesięciu miesięcy: od 8 września 1831 do 8 lipca 1832 r. Stefana Witwickiego (1801–1847), O ostatnich wypadkach rewolucji polskiej Bonawentury Niemojowskiego (1787–1835), trzy tomu Historii powstania narodu polskiego w roku 1830 i 1831 czerpanej z autentycznych dokumentów, sejmowych akt, pamiętników dzienników, piśmiennych i ustnych podań najznakomitszych uczestników tegoż powstania Richarda Otto Spaziera (1803–1854) czy Wyprawa do Polski w r. 1833 Michała Chodźki (1808–1879). Nakładem drukarni Pinarda ukazały się także dwie książki Konstantego Gaszyńskiego (1809–1866) i to tak różne, jak zbiór poezji Pieśni pielgrzyma polskiego oraz Notatki oficera polskiego w obchodzeniu się rządu pruskiego z korpusem wojska polskiego (weszłego z Litwy do Prus pod dowództwem jenerała Giełguda) w czasie 53 dni trwającej kwarantanny.
Poza tym u Pinarda drukowane były także książki o charakterze użytkowym, np. o organizacji życia na emigracji Henryka Mikołaja Nakwaskiego (1800–1876), o sytuacji społeczeństwa żydowskiego w Polsce Antoniego Ostrowskiego (1782–1845) czy nawet podręczniki sztuki wojennej generała Wojciecha Chrzanowskiego (1793–1861): O wojnie partyzanckiej oraz Służba wojska w polu.
Biorąc ponadto pod uwagę fakt, że Pinard drukował także kilka czasopism i periodyków emigracyjnych, takich jak „Pamiętnik Emigracji”, „Pielgrzym Polski. Pismo polityce i literaturze narodowej poświęcone”, „Kronikę Emigracji Polskiej” oraz „Sybillę Tułactwa Polskiego”, uprawniona będzie konkluzja, że drukarnia Pinarda należała w tym czasie do ważnych ośrodków tyleż intelektualnych, co narodowych polskiej emigracji w Paryżu.
◊◊◊
Artykuł powstał w ramach realizacji przez Bibliotekę Narodową projektu „Patrimonium – digitalizacja i udostępnienie polskiego dziedzictwa narodowego ze zbiorów Biblioteki Narodowej oraz Biblioteki Jagiellońskiej” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020 oraz budżetu państwa.
◊◊◊
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
