Andrzej Dobosz poleca. „Wyobrażone, nieminione… Tadeusz Nowak i jego twórczośćˮ. Kraków 2022

Książkę poświęconą Tadeuszowi Nowakowi zredagowała Dorota Siwor. Obejmuje ona kilkanaście części poświęconych twórczości poety. W załączniku znajdujemy Kolekcję pamiątek po Tadeuszu Nowaku z zasobów Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Juliusza Słowackiego w Tarnowie, biblioteki, której historia jest ciekawa.  Zdjęcia Tadeusza Nowaka umieszczone są na samym końcu książki. I prawdą jest, że, jak mówi Stanisław Balbus, miał niesłychanie przenikliwe spojrzenie. Jest takie jego zdjęcie (…), na którym jego oczy są takie wręcz hipnotyczne, jakby wnikał człowiekowi w duszę. Miał zresztą bardzo piękne zielone oczy, o rzadkim ciemnym odcieniu. Poznajemy również portret Tadeusza Nowaka namalowany przez Stanisława Baja.

Dorota Siwor w rozdziale pod tytułem Człowiek i twórca rozmawia ze Stanisławem Balbusem o jego przyjaźni z Tadeuszem Nowakiem. Warto przeczytać tę rozmowę. Poznali się w Krakowie, w mieszkaniu Ryszarda Kłysa na jego imieninach. W mieszkaniu, w kamienicy na Krupniczej 22, domu, w którym po wojnie mieszkali m.in. Jadwiga Witkiewiczowa, Tadeusz Peiper, Sławomir Mrożek, Leon Kruczkowski, Janina Mortkowiczowa z córką i wnuczką, Halina Poświatowska, Kazimierz Brandys, Tadeusz Różewicz, Wisława Szymborska. Przez lata przewinęła się tam prawie setka literatów.

Konstanty Ildefons Gałczyński, który również w nim mieszkał, nazwał go „Domem czterdziestu wieszczów”.  Sala pełniąca funkcję stołówki została przebudowana przez Andrzeja Kurkiewicza

i Bohdana Paczowskiego, architekta, męża Marii Paczowskiej, autorki powieści Sentymenty, również mieszkanki domu. Niewielu wie, że Maria i Bohdan Paczowscy byli świadkami na ślubie Witolda Gombrowicza z Ritą Labrosse. Przyjaźnili się od czasu, gdy Paczowscy mieszkali we Włoszech. Ślub odbył się w Vence, w którym Gombrowicz spędził ostatnie lata życia. Mieszkali z Ritą w Willi Alexandrin. W 2017 roku otworzono w tym mieszkaniu Muzeum Gombrowicza.

Jeszcze o Bohdanie Paczowskim. Architekt. Otrzymywał pierwsze nagrody w konkursach na szpitale w Paryżu, w Cochin i w Compiègne  we Francji. Zrealizował siedzibę Komisji Europejskiej Jean Monnet w Luksemburgu. Wielokrotnie nagradzany również w konkursach międzynarodowych.

W grudniu 2009 roku jego projekt wygrał konkurs na Muzeum Historii Polski w Warszawie. Niestety, rzecz nie została zrealizowana. Był też wspaniałym fotografem. Znane są jego portrety domowników  Kultury paryskiej: Jerzego Giedroycia, małżeństwa Hertzów, Konstantego Jeleńskiego,

Herlinga-Grudzińskiego… Jednak najczęściej publikowane były zdjęcia robione Witoldowi Gombrowiczowi w Vence (Paczowscy mieszkali wtedy w Mediolanie i często widywali się z Gombrowiczem i Ritą), a szczególnie z Witoldem Gombrowiczem, Janem Lenicą i Sławomirem Mrożkiem.

Czasami zatrzymywałem się na  Krupniczej 22, gmachu należącym do Związku Literatów Polskich. Przyjeżdżając do Krakowa,  mieszkałem tam w pokoju gościnnym. Korzystałem ze stołówki, rozmawiając  przy stole. W dni deszczowe przesiadywałem w bibliotece mieszczącej się na piętrze.

Na tych imieninach u Kłysa był również Ludwik Flaszen związany z domem na Krupniczej.

Stanisław Balbus tak mówi o Tadeuszu Nowaku: Najbardziej cenił w ludziach prawość

i prostotę, ale nieskłonny był do jednoznacznych osądów i potępień. Pamiętam jednak, że gdy ktoś bardzo mu się nie podobał, zwykł mawiać: „To nie jest człowiek z prawdziwego zdarzenia.”(…)

Był człowiekiem empatii. (…) Miał dar empatii nie tylko wobec ludzi, ale także wobec zwierząt, domowych i dzikich, wobec roślin, traw i drzew, wobec wody, wobec kamieni. I, jak powiadam, to się ujawniało zarówno w życiu, jak i w jego pisaniu.

Tadeusz Nowak urodził się 11 listopada 1930 roku w Sikorzycach pod Dąbrową Tarnowską. Był synem chłopów: Józefa Nowaka i Honoraty z Miłkowskich. Szkołę powszechną ukończył

w Sikorzycach, a liceum w Tarnowie. Potem odbył studia filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Debiutował w „Wiciachˮ w roku 1948 wierszem pt. Wieś. W roku 1952 został członkiem PZPR. Już od czasu studiów rozwijał twórczość literacką, ogłaszając wiersze w wielu czasopismach, m.in. w „Razemˮ, „Dzienniku Literackimˮ, „Twórczościˮ, „Po prostuˮ, „Sztandarze Młodychˮ, „Życiu Literackimˮ. Od roku1954rozpocząłtwórczość prozatorską. Publikował reportaże.  Ożenił się z Zofią Iwańską. Pracował jako redaktor działu poezji w „Tygodniku Kulturalnymˮ.

Przeniósł się na stałe z Krakowa do Warszawy w roku 1977. Był w składzie Zarządu Głównego ZLP. Otrzymał wiele nagród, m.in. w roku 1987 za twórczość literacką nagrodę im. Kościelskich  w Genewie.

Pierwszy tomik jego poezji Uczę się mówić ukazał się w roku 1953 w Czytelniku. Następny, Porównania, w Wydawnictwie Literackim w Krakowie, w 1954. To samo wydawnictwo wydało mu w roku 1962 opowiadania pt. Przebudzenia. Jego powieść Diabły wydał Czytelnik w roku 1971.

Po nagłej śmierci Tadeusza Nowaka w Skierniewicach w roku 1991, będą wydawane kolejne zbiory jego prac.  Często opracowuje je Stanisław Balbus, pisząc do nich komentarze.  Choćby ten z roku 1995 I co na niebie, i co jest na ziemi.

„Wyobrażone, nieminione… Tadeusz Nowak i jego twórczośćˮ  w POLONIE